Wieś Tuchowicz
115 km od Warszawy, 42 km od Siedlec, 12 km od Łukowa
Leży w zach. części Równiny Łukowskiej, nad rzeczką Bystrzycą

Tuchowicz powstał prawdopodobnie około XIII wieku
Od XV do XVIII wieku był miasteczkiem z zamkiem, który w końcu zniszczyli Szwedzi

Kapitan gwardii cesarza Joachim Hempel (1787-1874) po powrocie z kampanii napoleońskiej
ożenił się z Rozalią Dmochowską
i objął w posagu majątek Tuchowicz. Był to rok 1817.

Od tego czasu dobra tuchowickie, przechodząc z ojca na syna,
pozostawały własnością Hemplów przez okres ponad stu lat.
Byli oni ostatnimi właścicielami Tuchowicza.

Rodzina Hemplów zarządzała nimi do parcelacji po II wojnie światowej. W XIX w. majątek

Aleksy II Hempel (1885-1929) przyczynił się do założenia w Tuchowiczu straży pożarnej,
mleczarni oraz zbudowania drogi brukowanej łączącej Tuchowicz z drogą Łuków – Stoczek Łukowski.
W okresie międzywojennym była to jedna z najbardziej aktywnych gmin powiatu łukowskiego

http://www.zastawie.netau.net/ziemia_lukowska.html

Stan międzywojenny - mapa WIG 1:100 000

Mapa 1:10 000  Teren parku angielskiego i ogrodów Hemplowie odsprzedawali sukcesywnie po II Wojnie.
Część parku została zabudowana przez nowych właścicieli.
Dawna mleczarnia oznaczona jako szkoła (szk.)

W miejscu (1) spalonego w r. 1956 pierwszego dworu stoi inny budynek.
Drugi i trzeci dwór są obecnie mocno zmienione.
Oznaczenia dawnych alej parku angielskiego są domyślne.
Zadrzewiona jeszcze część parku należy do córki Aleksego III Magdaleny Hempel.

Antoni Hempel na folwarku w r 1999.

Mapa gruntów wokół Tuchowicza - archiwum w Siedlcach

W masywie leśnym Jata pośród bagien podczas okupacji funkcjonował duży stały obóz partyzancki AK
oraz oddział Narodowych Sił Zbrojnych a także i Armii Czerwonej. Wejścia do lasów były zminowane
więc był to stabilny punkt zatrzymania. Największy oddział AK liczył 120 ludzi, a w okresie "Burzy" - 340.
Na tym samym półwyspie, w odległości zaledwie 250 metrów, znajdował się obóz Narodowych Sił Zbrojnych
Niemcy nigdy nie weszli w tę okolicę.

Antoni Hempel ps. Rączy pełnił służbę jako zwiadowca konny. Między innymi objeżdżał okolice,
zbierał wiadomości od mieszkanców i dostarczal do oddziału w lesie Jata.
Brał też udział w szeregu akcji zbrojnych, w tym w likwidacji pociągu na stacji Sarnów.

Jego wspomnienie --> CZYTAJ

Stacjonujący w tych rejonach partyzanci m.in. odbywali szkolenia strzeleckie i taktyczne,
zajmowali się dywersją i sabotażem oraz zapobiegali kradzieżom band szabrowników
i kolportowali prasę konspiracyjną.
Partyzanci, którzy ocaleli, zamiast słów wdzięczności, usłyszeli skazujące wyroki sądowe,
które „zawdzięczali” tajnym agentom NKWD, rezydującym w pobliskim obozie rosyjskim.
http://ias24.eu/aktualnosci,gmina-lukow-by-pamiec-o-ak-w-jacie-przetrwala,6844.html
http://www.galeria.lukow-historia.pl/index.php/uk-w---Historyczne-fotografie-od-1939-r-do-1945-r/ak

Oddział AK w Jacie

Źródło: Miejska Biblioteka Publiczna w Łukowie

Kilkunastoletni Antoni Hempel, syn właściciela majątku Tuchowicz był stałym konnym zwiadowcą AK
http://www.zastawie.netau.net/jata.html

http://nsz.com.pl/index.php/artykuly-i-opracowania/37-obozowisko-w-jacie

Część lasów Jata to obecnie rezerwat przyrody
http://www.rezerwatjata.pl/

O uroczysku tym śpiewa mieszkaniec Łukowa Wojciech Domański
-->Posłuchaj jego piosenki

Sąsiednia wieś od północnego zachodu - Zastawie
Dobra ziemskie Zastawie powstały prawdopodobinie w wyniku podziału majątku Tuchowicz
przez dziedziczenie i związki małżeńskie.
W XVII wieku należały do Żabickich herbu Prawdzic.
Podczas Powstania Styczniowego w 1863 właścicielem dworu w Zastawiu był Teofil Czajkowski.
U niego przed bitwą schronili się powstańcy i tu zostali zaskoczeni przez Rosjan.

Wiadomość ta pochodzi z witryny Zastawie - kopalni wiadomości o Ziemi Łukowskiej

http://www.zastawie.netau.net/najstarsze_wzmianki.html

Zastawie

* * *